Ćwiczenia w wodzie
Temat aktywności fizycznej powraca jak bumerang. Wynika to z wielkiej wagi tego zagadnienia. Może ktoś się zainspiruje i coś zmieni w swoim życiu? Może poleci znajomym seniorom? :)
Jaki rodzaj aktywności można zaproponować osobom starszym?
Zdecydowanie należałoby kierować się zasadą, w myśl której dąży się do odciążenia organizmu
w trakcie ćwiczeń , nie stwarzając przy tym zagrożenia upadkiem3. Zwłaszcza jeśli mamy do czynienia z dolegliwościami bólowymi w okolicach stawów kończyn dolnych. Można tu wymienić przede wszystkim najprostsze ćwiczenia w pozycji siedzącej, jazdę na rowerze stacjonarnym oraz wszelkiego rodzaju ćwiczenia w wodzie - zaczynając od pływania, poprzez gimnastykę w wodzie, aqua aerobik, Aqua Running, Water Dancing, Ai Chi, Watsu itp. Gdy senior nie potrafi pływać można zastosować zindywidualizowaną metodę Hallwick1. Przed wejściem do wody należy zadbać o odpowiednie zaopatrzenie urologiczne w przypadku osób z nietrzymaniem moczu.
Dlaczego akurat ćwiczenia w wodzie? Co w tym takiego niezwykłego?
Zajęcia w wodzie są polecaną formą ruchu m.. in. ze względu na minimalne ryzyko urazu, co u osób z osteoporozą jest niezmiernie ważne.
Pani Ogonowska-Słodownik w swoim artykule1 podaje szereg korzyści terapii w wodzie. Jest to np. wsparcie w walce z obrzękiem, poprawa mobilności, spadek dolegliwości bólowych.
Dzięki takim czynnikom jak siła wyporu, ciśnienie hydrostatyczne i gęstość wody, możliwe są ćwiczenia w odciążeniu. Ciśnienie oddziałujące na ciało poprawia przepływ krwi, a gęstość wody sprawia, że pewniej czujemy się w tym środowisku, dzięki spowolnionym ruchom1.
Nieco inaczej wygląda ten stosunek wag u płci męskiej i żeńskiej jeśli weźmiemy pod uwagę inny poziom zanurzenia. Natomiast powyżej wspomniany poziom (po szyję), czyli 92% ciężaru ciała powoduje taką samą utratę ciężaru u obu płci2.
W treningu kondycyjnym, wydolnościowym można wykorzystać opór wody, sterując w ten sposób progresją treningu.
30 minut ćwiczeń o umiarkowanej intensywności każdego dnia tygodnia to zalecana dawka ruchu3. Po takim czasie ćwiczeń uwalniana jest oksytocyna, czyli substancja odpowiedzialna m.in. za relaksację ciała2.
Pomysł ćwiczeń w wodzie należy najpierw skonsultować z lekarzem lub fizjoterapeutą ze względu na szereg przeciwwskazań wynikających ze względów bezpieczeństwa. W przypadku chorób niewyrównanych, czy to cukrzycy, czy nadciśnienia tętniczego powyższe zajęcia nie wchodzą w grę. Pani Trine Risum opracowała kryteria zdrowotne udziału w zajęciach w wodzie. Szczegółowy wykaz znajduje się w Hydro-dzienniku. Zamieściła w nim m.in. pytanie o występowanie zawrotów głowy, omdleń, chorób skóry, alergii na substancje znajdujące się w wodzie, czy hydrofobii2.
Jeśli zajęcia w wodzie mają służyć jako terapia, tym bardziej konsultacja jest niezbędna. Zasada "pływanie jest dobre na wszystko" zdecydowanie nie obowiązuje. Możliwości aktywizacji seniorów często są ograniczone przez zaawansowane stadia wad postawy, deformacji ciała związanych z daleko posuniętym procesem zwyrodnieniowym. Sztandarowym przykładem może być przypadłość określana mianem koślawości stawów kolanowych, w obecności której powinno się unikać pływania stylem klasycznym. Zindywidualizowane podejście wyżej wspomnianych podmiotów wykonujących działalność leczniczą oraz ich współpraca umożliwiłaby kompleksowe działanie w zakresie potrzeb pacjenta.
Pływanie jest formą ruchu zalecaną seniorom przez Światową Organizację Zdrowia4. Jako trening aerobowy może być dobrą alternatywą w profilaktyce otyłości, czyli problemu z którym boryka się wielu seniorów.
Oczywiście zawsze należy uwzględnić możliwości funkcjonalne seniora oraz jego preferencje co do formy aktywności fizycznej. Ruch powinien sprawiać przyjemność4.
mgr fizjoterapii Karolina Kiełpińska
* posługuję się terminologią autora artykułu
1. Ogonowska-Słodownik A. (2015) Terapia w środowisku wodnym. W: Morgulec-Adamowicz N., Kosmol A., Molik B. (red.) Adaptowana aktywność fizyczna dla fizjoterapeutów. Warszawa PZWL, s. 231 -242
2. Falkenberg Andersen S. (2002) Podstawowe informacje na temat terapii w wodzie. Rehabilitacja medyczna 6 (4), s.70-76
3. Stanowisko American Diabets Association (2002). Cukrzyca i wysiłek fizyczny. Diabetologia Praktyczna tom 3, supl. A., A93-A99
4. Kaczmarczyk M., Trafiałek E. (2007) Aktywizacja osób w starszym wieku jako szansa na pomyślne starzenie, Gerontologia Polska, tom 15, nr 4, 116-118